Professor Həbib Zərbəliyev: "Kamal Abdullayevdə nə utanmaq vardır, nə də təvazökarlıq"

"Uzun müddət Yavada Niderland Hindistanının (İndoneziyanın) müstəmləkə aparatında məmur kimi xidmət etmiş niderlandlı Eduard Daues Dekkerin 1859-cu ildə “Maks Havelaar və ya Niderland ticarət cəmiyyətinin qəhvə hərracları” (“Max Havelaar of de koffiveilingen der Nederlandsche Handelmaatschappy”) kitabı çapdan çıxdı.

Özünə Multatuli (“əzabkeş”; latın dilindəki multa tuli “çox əzab çəkdim” ifadəsindən) ləqəbi götürmüş Dekker Niderland məmuru olmasına baxmayaraq, bütün xidməti müddətində indoneziyalıların həyatının yüngülləşdirilməsinə çalışmışdır.

Lakin bu fəaliyyətində o, müstəmləkə hakimiyyətinin və yerli feodallrın müqaviməti ilə qarşılaşdığından tutduğu rezident köməkçisi vəzifəsindən istefa verməyə məcbur olmuşdu. Çap etdirdiyi həmin kitabda Dekker müstəmləkəçiliyi ifşa edir, əzilən, istismar olunan insanların müdafiəsinə qalxırdı. İstefasından sonra ehtiyac içində yaşamağa məhkum olsa da, o, əqidəsindən dönməmişdi".

7GÜN XƏBƏR xəbər verir ki, bu iddia ilə xeyli müddətdir ki, ADU rektoru Kamal Abdulla ilə ədavətdə olan professor Həbib Zərbəliyev çıxış edib.

O daha sonra bunları əlavə edib: "Həmin dövrün müstəmləkə Niderland Hindistanını xatırladan Azərbaycan Dillər Universitetinin əzilən, istismar olunan əməkdaşlarının Multatulisi olmaq da, görünür, mənim taleyimə yazılıbmış. Əlbəttə, hüquq-mühafizə orqanlarına, məhkəmə sisteminə yol tapmış, Prezident Administrasiyasının Humanitar siyasət, diaspor, multikulturalizm və dini məsələlər şöbəsinin müdiri Fərəh Əliyeva kimi himayədarı olan müstəmləkəçi rektor Kamal Abdullayev istibdadı ilə mübarizə aparmaq o qədər də asan deyildir.

Bununla belə, onu ifşa etmək fəaliyyətimi, onun iç üzünü bütün təfərrüatı ilə açıb ictimaiyyətə göstərmək işimi davam etdirirəm. Bütün bunlar çapa hazırlanmaqda olan “Kamalnamə və ya bir rektorun diplom hərracları” kitabımda əksini tapacaqdır.

Bu kitabda Kamal Abdullayevin təkcə despotik rektorluğu, diplom alveri, deyil, həm də elmi və ədəbi fəaliyyətindəki saxtakarlığı, ideya oğurluğu, saxta akademikliyi də geniş təsvir olunacaqdır.

Bu yazıda onlardan bəzi məqamlara toxunacağam.

Dəqiq xatırlamıram, 1983-cü, ya da 1984-cü il olardı. Həmin dövrdə mən Sankt-Peterburq Dövlət Universitetinin Şərq fakültəsinin dissertantı idim. Bir dəfə əvvəllər müəllimim olmuş, o vaxt isə elmi rəhbərim olan A.K.Oqloblin Fransadan qonağı olacaqını dedi və məni şam yeməyinə evinə dəvət etdi. Axşam görüşərkən məlum oldu ki, qonaq qiyabi olaraq tanıdığım, İndoneziya ədəbiyyatı üzrə mütəxəssis Anri Şamber-Luardır (Henri Chambert-Loir). Çox maraqlı söhbətimiz oldu.

Söhbət zamanı Anri dedi ki, siz – Sovet adamları çox xoşbəxtsiniz. Nəyə görə belə düşündüyünü soruşanda o, gözləmədiyimiz, lakin çox maraqlı bir çavab verdi: “... çünki necə yaşadığınızı bilmirsiniz”.

Kamal Abdullayevin Azərbaycan dilində yazı tərzi, özünün bu barədə fikirləri mənə Anrinin həmin o cavabını xatırladır. Mənə elə gəlir ki, Kamal Abdullayev Azərbaycan dilində necə yazdığını özü dərk etmir və elə bu səbəbdən ona elə gəlir ki, normativ Azərbaycan dili məhz onun yazdığı və danışdığı dildir.

Belə bir deyim var: “Utanmasan, oynamağa nə var?!” Kamal Abdullayevdə nə utanmaq vardır, nə də təvazökarlıq. Ona görə də 2023-cü ilin 21 iyulunda kulis.az saytına verdiyi müsahibədə utanmadan “Mənim dilimə iradı olanın Azərbaycan dilindən xəbəri yoxdur”, “Mən özümü dilimizin zadəganlarından hesab edirəm” deyir.

Bərəkallah!”. 24 il ərzində hələ Azərbaycan əlifbası ilə yazmağı öyrənə bilməyən, “yəni” bağlayıcısından sonra vergül qoyan, elmi üslubda cümlələrinin çoxunu “və” birləşdirmə bağlayıcısı ilə başlayan, tire ilə defisi, onların funksiyalarını ayırd edə bilməyən, durğu işarələrinin işlənmə məqamlarından xəbərsiz olan bu akademik utanmadan özünü Azərbaycan dilinin zadəganı adlandırır. Əyanilik üçün onun “Azərbaycan dili sintaksisinin nəzəri məsələləri” kitabının 2016-cı ildə yenidən işlənmiş və əlavələr edilmiş ikinci nəşrinə baxaq. Həmin kitabın təkcə 7-ci səhifəsində yuxarıda sadaladıqlarımın hamısını görmək olar:

“...Yəni, cümlə və mürəkkəb sintaktik bütöv – ünsiyyət vasitəsinin bu iki amili ...”

“Və məhz bu kitabda təqdim edilən şəkildə ayrılma (mürəkkəb cümləyə və tabeli mürəkkəb cümləyə) bizə belə gəlir ki, sintaktik səviyyənin dil aspektindən dolğunluğunu təmin edir”.

“Bu o məqsədlə edilmişdir ki, ...”

Amma bununla belə, monopredikativlik anlayışının ...”.

Kamal Abdullayevin Azərbaycan dilinin qaydalarından xəbrəsizliyini nümayiş etdirən belə nümunələri bütün kitab boyu görmək olar.
Məsələn:

“Və bu inkar öz-özlüyündə ...” (s.9)

“Və biz oxucunun da görəcəyi kimi, ...” (s.9),

“Yəni, məzmuna uyğun formanın (və pozisiyanın) əldə edilməsi ...” (s.27),

“O məktubu yazır” (s.58),

“O sənə yalvarır” (s.60).

Belə səhvlər, kitabda minlərlədir.

Özünü “Kitabi-Dədə Qorqud”un bilicisi hesab edən Kamal Abdulla hələ başa düşə bilməyib ki, “kitab” elə “dastan” mənasında işlənir. O isə yazır: “Məsələn, Azərbaycan ədəbi dil abidəsi olan “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanlarını götürək” (s.222).

Kamal Abdullayev hələ onu da başa düşə bilməyib ki, “koqeziya” (s.289 və s.) rus dilindədir. Azərbaycan dilində ona “koheziya” deyilir.

Yazdıqlarım dəryadan bir qətrədir. Budur Kamal Abdullayevin normativ dili, budur Kamal Abdullayevin Azərbaycan dilinin zadəganı olması. Başqa bir sahənin mütəxəssisi olsaydı, bəlkə də, bunu ona bağışlamaq olardı, amma o, Azərbaycan dili mütəxəsisisdir və öz dilini Azərbaycan dilinin standartı hesab edir.

Kamal Abdullayevin normativ hesab etdiyi dilinin daha bir tərəfinə baxaq.

2023-cü ilin 10 aprelində APA-ya verdiyi müsahibədə Kamal Abdullayev deyir: “Fitri istedadın arxasında hökmən ingilis dili, rus dili durmalıdır”.

Bərəkallah! “Fitri” sözü ərəb mənşəlidir (فطرى) və “yaradılışca xas olan, təbii” mənasında işlənir. Kamal Abdullayevin dediyindən belə çıxır ki, gələcəkdə fitri istedadı üzə çıxacaq uşaq artıq ana bətnində hökmən ingilis dilini, rus dilini bilməlidir.

Başqa sözlə, məsələn, Mirələm Mirələmov ingilis dilini, yaxud rus dilini bilmirsə, onun muğam oxumaq istedadı fitri deyildir. Vallah adam bilmir ki, bu fikrə ağlasın, ya gülsün, ya bu sözləri xəstə təxəyyülün məhsulu, sayıqlama hesab etsin..."