“Carçı” Araşdırma Mərkəzinin sədri Sərxan Carçı Qazax Rayon ictimayyətinə və rayon icra hakimiyyətinin başçısına müraciət ünvanlayıb.
Müraciəti olduğu kimi təqdim edirik:

Dəyərli Qazaxlılar, əziz yerlilərim!

Yazdığım bu mövzu əksəriyyətinizə bəllidir. Bir müddət öncə doğma rayonumuzun mərkəzində yerləşən, “Şəkərin qalası” dediyimiz tarixi binanın dövlət qeydiyyatına alınmasını ciddi şəkildə gündəmə gətirmişdim.

Başçılıq etdiyim “Carçı” Araşdırma Mərkəzinin sizin dəstəyinizlə aktuallaşdırdığı bu məsələyə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, hətta Milli Elmlər Akademiyası reaksiya verib. Belə ki, nazirlikdən mərkəzimizə cavab məktubu yazıb, məsələ ilə bağlı Elmlər Akademiyasına müraciət etdiklərini dedilər və bir neçə gün sonra Milli Elmlər Akademiyasından zəng gəldi. Qalaya görə Qazağa ezam olunduqlarını və mənim də orda olmağımı istədilər.

Təbii ki, şəxsən özüm də gəlib qalanın ilkin tədqiqatında iştirak etdim. Yeri gəlmişkən həmin gün (4 iyun 2018-ci ildə) bizi tək qoymayan Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi yanında Mədəni İrsin Qorunması, İnkşafı və Bərpası üzrə dövlət xidmətinin Qazax rayon şöbəsinin əməkdaşlarına təşəkkürümü bildirirəm.

Amma elə həmin gün orada, Bakıdan ezam olunan əməkdaşlara da, yerli idarənin işçilərinə də dedim ki, edilən bu tədqiqat binanın memarlığı baxımındandır. Mənim müraciətim isə binanın tarixi, orda baş verən tarixi hadisələr, daha dəqiq desək 200 illik repressiya tariximizin o binaya bağlı olması ilə əlaqədardır.

Davam edən proses göstərdi ki, tədqiqat doğrudan da memarlıq baxımından yox, tarixi baxımdan edilməlidir. Dəfələrlə yazdığım kimi üzü Gəncədən Tiflisə kimi siyasi repressiya qurbanı olan soydaşlarımız həbs olunaraq o qalada saxlanılıb və orada güllələnərək qalanın geniş həyətində dəfn ediliblər.

Həmyerlilərimiz xalq yazıçısı İsmayıl Şıxlının babaları da, akademik Teymur Bünyadovun doğmaları da o qalada güllələnib və elə orada basdırılıblar.

Qalaya tarixi deyil, memarlıq baxımından yanaşılıb, qeydiyata alınacağının sual altında olduğunu hiss etdim deyə bu dəfə özüm Elmlər Akademiyasına üz tutdum. Gərgin keçən müzakirələrdən sonra aydın oldu ki, rayon rəhbərliyi səviyyəsində bir insan əl qoymasa bu iş bir qədər çətin olacaq.

Dəyərli həmyerlilərim!

Bütün bunları nəzərə alaraq, sizin dəstəyinizlə, xüsusi nümayəndəsi olduğum Siyasi Repressiya Qurbanları Assosiasiyası adından, başçılıq etdiyim “Carçı” Araşadırma Mərkəzi adından, Qazax Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Rəcəb Babaşova müraciət edirəm:

Hörmətli, cənab başçı!

Yuxarıda barəsində yazdığım tarixi qala indi ruhi dispanser kimi fəaliyyət göstərir. Hansı ki, bu ilin 8 Martında siz orada müalicə alan qadınlara baş çəkərək onların bayramlarını təbrik etmişdiniz. Elmlər Akademiyası əməkdaşları ilə oradakı tədqiqat zamanı bəlli oldu ki, həm də o binanın müəyyən hissəsini təmin etdirmisiniz. Onu da deyim ki, sizin oranı təmir etdirməyiniz, paytaxtdan gələnlərin iddiasına mənim cavabım oldu. Belə ki, onlar, dövlət qeydiyyatına alınsa da qalanın ciddi təmir-bərpaya ehtiyacı olduğunu deyirdilər. İçəridəki təmiri görəndə mənim onlara dediyim, “Gərək olsa qazaxlılar özü təmir də etdirər, bərpa da etdirər” sözlərim öz təsdiqini tapdı.

Hər nə qədər təvazödan uzaq olsa da deyim ki, zəngin tarixi olan bu qalanı yazılı ədəbiyyata ilk dəfə mən gətirərək, müəllifi olduğum kitabda ondan bəhs etmişəm. Bu ilin əvvəlində nəşr olunmuş, Cümhuriyyətin 100 illiyinə həsr olunan həmin kitabın Qazaxda təqdimatı bilinməyən səbəblərdən mənə nəsib olmasa da, həmin kitabla bağlı məni qəbul etdiniz. Və söhbətimiz əsasında mənə bəlli oldu ki, siz həm də humanitar sahəyə önəm verirsiniz. Elə o səbəbdən bu müracəti etmək qərarına gəldim.

Hörmətli Rəcəb Babaşov!

Bu gün Qazağın hər qarışına, hər daşına birinci cavabdeh sizsiniz. Demək həm də tarixi abidələrin cavabdehliyi sizin üzərinizədir. Qazağın tarixinin nə qədər zəngin olduğuna siz özünüz də şahidlik etdiniz. Hansı ki, bu zəngin tarix yapon mütəxəssislərini Qazağa gətirib çıxartdı və Damcılı bulağında qazıntı işləri apardılar. Hətta Mədəniyyət Naziri özü də rayonumuza gəldi.

Odur ki, yazıb sizdən xahiş edirəm. Tarixi əhəmiyyəti baxımından daha vacib olan “Şəkərin qalası”nın dövlət qeydiyyatına alınması ilə bağlı şəxsən özünüz maraqlanasınız. Mədəniyyət Nazirliyinə və yaxud bir başa Elmlər Akademiyasının tarix institutuna (hansı ki, elə ən uyğun variant budur) müraciət edəsiniz və qalanın tarixi əhəmiyyətli bina kimi qeydiyyata alınmasına nail olasınız.

Öz növbəmizdə biz də dostlarnan bir yerdə bu işdə hər cür köməyə hazırıq.

Ümidvaram ki, müraciətimizi dəyərləndirəcəksiniz. Bizim də əlavə konfranslar keçirməyə, beynəlxalq abidə mühavizləri təşkilatlarına müraciət etməyimizə ehtiyac qalmayacaq. Və bununla siz nəinki Qazağın, bütövlükdə ölkəmizin tarixişünaslığına töhvə vermiş olacaqsınız.

Hörmətlə “Carçı” Araşdırma Mərkəzi İB sədri Sərxan Carçı.